Bindweefselmassage reduceert blokkades en verstevigt de huid

Bindweefselmassage is een behandelvorm die zich richt op de huid en het onderhuids bindweefsel.

Op grond van de persoonlijke ervaringen van de Duitse heilgymnaste Elisabeth Dicke ontstond een methode waarbij een behandeling met specifieke massagetechnieken in verschillende zones op de rug de organen positief beïnvloedde. Deze zones staan bekend als de zones van Head, naar het werk van de Engelse neuroloog Henry Head. In de decennia daarna werd verder onderzoek gedaan en dat leidde in de jaren tachtig van de vorige eeuw tot het boek Segmentale verschijnselen van de Nederlandse neurowetenschapper Ben van Cranenburgh. Hierin wordt een overzicht gegeven van de in het menselijk lichaam aanwezige segmentale relaties en de gevolgen hiervan voor diagnostiek en behandeling. Dit is dé theorie achter de moderne, neurofysiologisch onderbouwde vorm van bindweefselmassage.

Segmenten

Bindweefselmassage behoort dus tot de zogenaamde segmentale therapieën. Hierbij wordt ervan uitgegaan dat organen en andere lichaamsstructuren (zoals huid, spieren en gewrichten) met elkaar in verbinding staan en elkaar wederkerig beïnvloeden middels een segmentale samenhang. Deze segmentale relatie is gebaseerd op de innervatie (bezenuwing). Vanuit één ruggenmergsegment wordt via één ruggenmergzenuw een bepaald deel van de huid, het skelet, de spieren en soms ook organen geïnnerveerd. De onderdelen van een segment hebben via zenuwwegen onderling invloed op elkaar. Tot ieder afzonderlijk segment behoort een vast huidgebied, een dermatoom.

Kennis van de dermatomen is voor de bindweefselmassage, waarbij de huid het aangrijpingspunt van de behandeling is, belangrijk. Naast een dermatoom behoort er tot een segment ook een aantal spieren (myotoom) en botten/ gewrichten (sclerotoom). Bij sommige segmenten behoren ook organen (viscerotoom) en hier is alles zo’n honderd jaar geleden mee begonnen. Elisabeth Dicke had gezondheidsproblemen en door het behandelen van de huid op de rug, met specifieke technieken, knapte zij hiervan op. De relatie tussen de huid, organen en structuren van het bewegingsapparaat was ontdekt en kreeg een vervolg in de behandelpraktijk.

Problemen binnen een segment (bijvoorbeeld een spierblessure, blaasontsteking of een distorsie van de enkel) kunnen zich projecteren in de huid die behoort tot datzelfde segment. Dit gebeurt vooral als de hiervoor geschetste problemen langer duren dan er fysiologisch, qua tijd, voor staat. De klachtenbron is dan dus eigenlijk te lang aanwezig. Dit leidt dan als het ware tot een noodtoestand in het segment en gaat gepaard met een aantal karakteristieke veranderingen in de bij dit segment behorende weefsels. Het bindweefsel van de huid, maar ook van de spieren en gewrichten, krijgt het, qua regulatie, zwaar te verduren.

pH-waarde

Zo ontstaat er een vasoconstrictie binnen het segment en neemt de effectieve weefselcirculatie af. Er ontstaat een tekort aan aangevoerd zuurstof en uiteindelijk een daling van de pH-waarde. Daarbij neemt de drempel voor pijn af en wordt het weefsel gevoeliger. Niet alleen de regulatie van het huidbindweefsel verandert, maar ook de samenstelling. De huid wordt dunner, vooral als gevolg van een lager vochtgehalte.

Binnen de bindweefselmassage worden, na het specifieke anamnesegedeelte, met een inspectie en een lichamelijk onderzoek deze veranderingen in het bindweefsel in kaart gebracht. De huidtemperatuur is verlaagd, de huid voelt klammer (kouder en vochtiger) aan en de huid reageert sneller met roodheid op onder andere knijp- of strijkprikkels. Bindweefselzones met spanning en stugheid ontstaan. Het oppakken van een huidplooi tussen de vingers en/of het verschuiven van de huid ten opzichte van de onderliggende fascia en spieren gaat moeizamer en is vaak gevoelig of pijnlijk. Vaak zijn die zones niet alleen te voelen, maar ook goed te zien. Ze manifesteren zich dan als intrekkingen in de huid, strakke gebieden (platen) of zwellingen. Binnen een bindweefselzone kan ook een hypergevoelig punt worden aangetroffen, een maximaalpunt.

Binnen een bindweefselzone kan ook een hypergevoelig punt worden aangetroffen

Cosmetische branche

Na het onderzoek volgt de behandeling. Door middel van verschillende schuivende, plooiende, knedende en rollende technieken wordt aangegrepen op de huid en het onderhuids bindweefsel. Dit alles om weefselspanning te verminderen, adhaesies (verklevingen) op te heffen, de verstoorde homeostase te herstellen en te zorgen voor een lokaal en segmentaal pijnmodulerend effect.

Bindweefselmassage heeft de naam dat het altijd hard en pijnlijk is of moet zijn. Dit is zeker niet het geval. Door de grote hoeveelheid sensoren in het onderhuids bindweefsel is de huid heel prikkelgevoelig en bestaat er een grote kans op overprikkeling. Dit kan zich uiten in een veelvoud van nare, onhandige reacties tijdens en na de behandeling, zoals onder andere misselijkheid, het koud krijgen, hoofdpijn en zelfs een ongewenste, langer durende toename van de oorspronkelijke klachten.

De intensiteit, maar ook hoe lang het moet worden uitgevoerd (de duur) en hoe vaak per week (de frequentie), is zeer persoonsafhankelijk en zeker niet standaard. Bindweefselmassage is een zeer interessante behandeltechniek die niet alleen kan worden ingezet bij segmentale problematiek, maar ook bijvoorbeeld in de behandeling van littekens. Het heeft inmiddels ook een belangrijke plaats gekregen in de cosmetische branche.

Geaccrediteerde scholingen

Het NGS heeft een aantal scholingen bindweefselmassage geaccrediteerd: