Voetreflexmassage bestaat al eeuwen, maar is de laatste jaren steeds meer in zwang. Bij Veerman Leffelaar Massageopleidingen worden voetreflexmasseurs opgeleid. Joke van Os en Marieke van Veen zijn gek van voeten. “Het hele lichaam is erin weerspiegeld.”

“Ik heb een passie voor voeten”, zegt Joke van Os, voetreflexmasseur sinds de jaren zeventig van de vorige eeuw, toen ze er als een van de eerste Nederlanders mee in aanraking kwam. “Het blijft nog steeds wonderbaarlijk wat je met voetreflexmassage kunt bewerkstelligen. Voeten zijn fantastisch! Ze vormen de basis van ons lichaam. Ik onthoud van mensen snel hun voeten. Als je daar eenmaal door wordt gegrepen, dan zie je er veel meer in.”

Marieke van Veen vindt voeten al net zo fascinerend. “Wist je dat het goed is om met blote voeten door het gras te lopen? Dat is goed voor de doorbloeding. Of nog beter: in de sneeuw. De bloedvaten trekken dan samen door de kou. Ze worden dan warm. Het hebben van koude voeten kan te maken hebben met iemand die te veel in zijn of haar hoofd zit. Dan zit er te veel energie in het hoofd en te weinig in je voeten.”

Contra-indicaties

Een voetreflexmassage kan niet zomaar aan iedereen worden gegeven. Docent Marieke van Veen weet waarom. “Het brengt veel energie op gang en dat kan te veel zijn voor mensen. Cliënten die net zijn geopereerd raden we het af. Ook mensen die kanker hebben moet je geen voetreflexmassage geven. Dan is de celdeling niet goed. Overprikkeling kán ervoor zorgen dat cellen juist nog sneller gaan delen. Met suikerziekte moet je ook rekening houden. De alvleesklier kan door de massage harder of zachter gaan werken.” Het afnemen van een goede anamnese is dus van groot belang. “Je moet continu blijven opletten. Prikkelingen kunnen er bijvoorbeeld voor zorgen dat een bevalling op gang komt. Dat is niet erg helemaal aan het einde van een zwangerschap, maar daarvoor moet je dat niet hebben natuurlijk. Het is dus van groot belang dat je weet dat iemand in verwachting is.”

Zet je de voeten tegen elkaar aan, dan krijg je een compleet plaatje. De milt bijvoorbeeld zit aan één kant dus is ook slechts weerspiegeld in één van de twee voeten.

Blokkades

Technieken om delen van de voet te masseren zijn de gewone handgrepen uit de klassieke massage. Maar de speciale technieken voor de voetreflexmassage zijn anders dan die van de klassieke massage. “Op bepaalde gebieden van de voet maak je eerder een strijkende dan een drukkende beweging”, zegt Joke van Os. “Die gaat doorgaans minder diep. Net als in de klassieke massage is het belangrijk dat je vanuit je hele lijf masseert.” Ze voelt verhardingen in de voet vaak haarfijn aan. “Of er is een soort geknisper. Dat wijst erop dat er een bepaalde onevenwichtigheid is. De cliënt kan dat voelen als pijn of een onaangenaam gevoel. Dat geeft aan dat je er extra aandacht aan moet geven. De gebieden op de voet die niet vrij voelen, moeten vrijgemaakt worden van blokkades. De zelfgenezende werking van het lichaam moet aangezet worden. Die staat soms niet aan of moet gereset worden.”

Anamnese

Een uitgebreide anamnese is heel belangrijk om te weten waar de cliënt precies de pijn ervaart. Joke: “Ik wil zoveel mogelijk weten van die persoon. Omdat het niet alleen over de klachten gaat. Ik zie een voetreflexmassage als een begeleiding. Je probeert er zoveel mogelijk uit te halen.” Marieke voegt toe: “Mensen moeten worden uitgenodigd om te denken: waar komen die klachten nou precies door? Niet van: ik heb daar last van, los het even op. Je moet iemand zelf die prikkeling geven.” Het is heel verschillend hoeveel behandelingen nodig zijn om een gewenst resultaat te krijgen. “Sommige mensen komen drie keer”, zegt Joke. “Andere komen alleen in de herfst. Weer andere willen een soort onderhoud van het lichaam. Voetreflexmassage is geen behandeling die je doorgaans drie keer in de week kan doen. De reactie van het hele lijf moet uitgewerkt zijn voor je de volgende behandeling gaat geven.” Als voorbeeld geeft ze spijsvertering, waarvoor sommige mensen voetreflexmassage nemen. “Is die op gang, dan moet je er niet direct weer een behandeling bovenop gooien. Het maximum is één behandeling per week.” Een reactie kán heel heftig zijn. “Sommige cliënten vallen in slaap. Andere raken in een soort diepere ontspanning. En weer andere moeten direct naar het toilet”, vertelt Marieke. Joke voegt toe: “Afhankelijk van hoe iemand reageert, kan je een behandeling aanpassen.”

Wie zijn Marieke van Veen en Joke van Os? Marieke van Veen (37) is opgeleid als verpleegkundige, maar wilde na haar hbo-studie verder leren. Nu is ze een allroundkracht van Veerman Leffelaar Opleidingen. Ze heeft ook opleidingen afgerond als reanimatie-instructeur, EHBO, shiatsu en voetreflexmassage. Joke van Os (63) is één van de eerste Nederlanders die de waarde hebben ontdekt van voetreflexmassage. Na haar studie in 1976 specialiseerde zij zich in deze techniek. Ze brengt die studie in de praktijk en geeft al decennia les aan de opleiding

Populair

De twee vrouwen hebben gemerkt dat voetreflexmassage steeds meer in zwang komt. Joke: “In Scandinavië en Oost-Europa is het nog populairder dan hier. Het is daar de zweverigheid allang voorbij.” Marieke: “Voetreflexmassage ís ook helemaal niet zweverig. Het gaat om gevoel. Om contact maken.” “En dat in een tijd waarin contact maken heel belangrijk is. Want dat doen we tegenwoordig helemaal niet meer’’, zegt Joke. Haar collega voegt toe: “We kijken elkaar alleen nog maar aan via onze mobiele telefoon. Dáárom is voetreflexmassage ook goed.”

Evenwicht

Veel cliënten die langskomen hebben spanningsklachten. “Ons hoofd wordt steeds meer belast”, vertelt Joke. “Op alle mogelijke manieren. En juist omdat je via voetreflexmassage wat aan het einde van het lijf doet, krijg je een soort evenwicht. Juist een voetreflexmassage kan veel betekenen om je weer in evenwicht te brengen.” Meer dan ooit zijn mensen ook met hun lijf bezig, merken de twee. “Met gezonder leven bijvoorbeeld. En mensen doen er meer aan om erachter te komen waar de klachten vandaan komen. Ze stellen zichzelf eerder de vraag: Wat kan ik er allemaal zelf nog aan doen voordat ik naar de dokter ga? Er worden andere paden bewandeld. Een ervan is de voetreflexmassage.”

Duizenden jaren geleden

Maar voetreflexmassage werd duizenden jaren geleden ook al toegepast. Oude afbeeldingen wijzen ons erop dat in India, Egypte en door Indianenstammen voetreflexmassage als genezing werd gebruikt.

Het was de Amerikaanse KNO-arts dr. William H. Fitzgerald die in de jaren twintig van de vorige eeuw de informatie die er over de massage bestond bijeen bracht tot één werkend systeem. Hij verdeelde het lichaam in zones. Dat systeem noemde hij zonetherapie. Joe Shelby Riley werkte die zones verder uit. Daarbij legde hij specifieke punten vast op de voeten die een relatie zouden hebben met specifieke delen van het lichaam. Hanne Marquardt bracht de therapie vervolgens in de jaren zestig en zeventig via Engeland en Duitsland verder Europa in. Joke: “Het is niet wetenschappelijk bewezen hoe voetreflexmassage precies werkt. Vermoedelijk werkt het via lichaamssystemen die we nog niet kennen. Het kan ook zijn dat energiebanen belangrijk zijn. Maar dát het werkt, is wel te bewijzen. Je kan op het lichaam ook zien dat er iets teweeg is gebracht. Bijvoorbeeld door toe- of afgenomen spierspanning op een bepaald gebied.”

Basis

Joke en Marieke doceren voetreflexmassage aan Veerman Leffelaar Massageopleidingen in Amsterdam. Geïnteresseerden kunnen niet zomaar beginnen. Ze moeten een basis hebben. “Voordat je aan de opleiding begint, moet je eerst een eenjarige opleiding tot bijvoorbeeld sportmasseur hebben gedaan. Of ervaring hebben in fysiotherapie. Kennis van de werking van het lichaam is een must”, zegt Marieke. Joke: “Het is belangrijk dat je goed kunt voelen. Dat hebben sommige mensen van nature, maar je kan er veel aan doen om het je eigen te maken.” Zowel vrouwen als mannen laten zich bijscholen in de voetreflexmassage. “De één ziet het dan als een aanvulling op de praktijk, de ander is slechts geboeid en probeert het uit op vrienden.”

Nascholingen

Verschillende opleidingsinstituten bieden geaccrediteerde nascholingen en cursussen voetreflexmassage aan. Deze zijn bedoeld voor wellnessmasseurs, sportmasseurs en sportzorgmasseurs. Kijk voor de opleidingsagenda en meer informatie op www.ngsmassage.nl