Ten eerste hebben essentiële oliën niet alleen werking op de psyche, maar ook op de huid. Ze kunnen zelfs door de huid in de bloedbaan terechtkomen waardoor er therapeutische effecten kunnen ontstaan zoals ontkramping, ontspanning en het afvoeren van afvalstoffen. De basis van een echte aromatherapeutische massageolie is honderd procent natuurlijk en bestaat uit een koudgeperste vette plantolie of een combinatie van meerdere koudgeperste vette plantoliën. Het gebruik van plantaardige vette oliën is vaak beperkt tot tussenstof tijdens massage, maar ze verdienen een belangrijkere plaats in aromatherapie en massagebehandelingen.

Het lichaam produceert een eigen beschermende olie, ‘sebum’ of talg, dat uit vetzuren en glyceriden bestaat. Sebum wordt geproduceerd door speciale klieren in de huid die gecontroleerd worden door hormonen die vooral actief zijn na de pubertijd. Als mensen ouder worden, vermindert de productie van deze natuurlijke moisturizer. Mensen uit het Middellandse Zeegebied produceren meer sebum. Hun huid veroudert daardoor minder snel dan bij mensen met een drogere huid. Vette plantoliën lijken erg op sebum en dienen als een natuurlijke vervanger.

Huidproblemen

Verder zijn oliën en vetten belangrijke bestanddelen van celwanden en intracellulaire celmembranen. Zodra er tekorten ontstaan, kunnen celmembranen beschadigd worden en gaan ‘lekken’. Ook kunnen vrije radicalen hun kans grijpen en cellen beschadigen. Vette plantoliën zitten vol met vitamine E en essentiële vetzuren die belangrijk zijn in de dagelijkse huidverzorging. Zij zorgen voor het transport van zuurstof en de heling van de beschadigde huid. Ze verzachten rimpels en littekens en het zijn antioxidanten (vrije radicaalvervangers). Deze vitaminen worden echter niet door ons lichaam aangemaakt, maar zijn wel van essentieel belang. Het is dus noodzakelijk om aan de lichamelijke behoefte van deze vitaminen te voldoen. Goede vetzuren in onze huid worden aangevuld door gebruik van plantaardige vette oliën. Daarom is het belangrijk goede oliën in massage te gebruiken. Meng oliën met enkelvoudig onverzadigde vetzuren en verzadigde vetzuren voor een goede massageolie. Hoe meer de cellen in de huid gevoed worden door goede plantaardige oliën, des te meer zal de huid vocht vasthouden en uitdroging voorkomen.

Vette plantoliën hebben ook therapeutische waarde bij huidproblemen, onder andere bij droge huid, eczeem en psoriasis. Ze leiden niet of nauwelijks tot irritatie, sensitisatie en neigen niet naar de vorming van comedonen. Zowel inwendig als uitwendig kunnen deze vette oliën een bijdrage leveren aan een goede gezondheid en een gezonde huid. Daarnaast is vette plantolie een zeer goede drager om essentiële olie in de huid te loodsen.

Essentiële olie

De toegevoegde essentiële oliën hebben een werking op de psyche via het reukorgaan. Het positieve effect van een behandeling met geuren heeft voor een groot deel te maken met aangename geurherinneringen. Dat geuren direct een herinnering of een emotie kunnen oproepen, komt doordat de moleculen van reukstoffen, zoals essentiële oliën, zenuwimpulsen veroorzaken. Die impulsen verbinden zich in het limbische systeem met emoties, herinneringen en reacties van het hormonale systeem. Ook honger en seksualiteit zijn bijvoorbeeld verbonden met het limbisch systeem. Zodra er tekorten ontstaan, kunnen celmembranen beschadigd worden en gaan ‘lekken’. Naast de invloed op het limbisch systeem zijn geuren, en dus ook essentiële oliën, in staat stoffen vrij te maken in de hersenen zoals endorfinen en encefalinen. Deze chemische boodschappers zijn stoffen die ons welbevinden gunstig beïnvloeden en helpen bij het behandelen van angsten en depressies. De encefalinen zijn zelfs krachtiger dan morfine in pijnbestrijding. De meest effectieve methode om dit gunstige effect van oliën te gebruiken, is massage. Door wrijving worden gevoelszenuwen gestimuleerd die neuronen prikkelen die weer encefalinen vrijmaken.

Aromatherapiemassage is ook therapeutisch in te zetten op specifieke klachten of voor een algehele verbetering van de gezondheid door het toevoegen van essentiële oliën. Elke essentiële olie heeft zijn of haar eigen werking, zowel op de huid als op de psyche. Zo werkt sinaasappel op de huid rimpelvervagend en celverjongend, terwijl deze op de psyche opvrolijkend en ontspannend werkt. Er zijn kant-en-klare massageoliën te gebruiken, maar essentiële olie of een combinatie van essentiële oliën kunnen ook worden toegevoegd aan een neutrale massageolie.

Huid als barrière

Tot ver in de twintigste eeuw is de huid gezien als een onneembare vesting die geen stoffen doorliet. Echter, onderzoek naar het gebruik van pesticiden liet duidelijk zien dat deze landbouwgiffen aantoonbaar door de huid worden opgenomen en dat deze schadelijke stoffen opgeslagen worden in het vetweefsel. Dit leidde in veel gevallen tot ernstige vergiftigingsverschijnselen en andere gezondheidsklachten. Uit het onderzoek bleek dat het de vetoplosbare bestanddelen zijn die door de huid worden opgenomen. Blijkbaar is de huid meer dan een barrière tegen invloeden van buitenaf. De huid kan lipofiele (vetminnende) substanties doorlaten. Essentiële oliën zijn lipofiele vloeistoffen die in vet oplosbaar zijn, maar niet oplosbaar in water.

Het cruciale punt is de barrière van het stratum corneum, de buitenste laag van de opperhuid, die vooral uit verhoornde huidcellen bestaat. Wanneer moleculen langs deze hindernis komen, is de verdere reis door het lichaam relatief gemakkelijk, omdat de lipiden (vetten) in elke celmembraan gemakkelijk de olieoplosbare moleculen van een essentiële olie opnemen. Aangetoond is dat binnen twintig tot zestig minuten na het aanbrengen op de huid, stoffen terug te vinden zijn in onze adem. Als oliebestanddelen de epidermis hebben gepasseerd, komen de stoffen in contact met onder andere het complex van lymfe- en bloedvaten, zenuwuiteinden, zweet- en talgklieren, haarfollicels, collageen, fibroblasten, mestcellen en elastine. Vervolgens komen de moleculen in de circulatie om zo de cellen in het lichaam te beïnvloeden.

Welke factoren beïnvloeden de opname in de huid?

Verschillende factoren beïnvloeden de mate en hoeveelheid substantie die de huid passeert. Indien essentiële oliën gebruikt worden in een huidbehandeling, moeten we rekening houden met:

• huidgebied: hoe groter het gebied is waar de olie op toegepast wordt, hoe groter de opname;
• dikte en doorlaatbaarheid van de epidermis: handpalmen en voetzolen hebben een relatief dikke opperhuid en bevatten geen talgklieren. Opname van de lipofiele bestanddelen kost meer tijd. Gemakkelijke opname vindt plaats op lichaamsdelen waar de huid dunner is, bijvoorbeeld de huid achter het oor en de binnenkant van de pols. De huid op benen, billen, torso en de buik is minder doorlaatbaar dan handpalmen en voetzolen, voorhoofd en hoofdhuid;
• klieropeningen en haarfollikels: hydrofiele stoffen vinden hun weg via de zweetklieren; lipofiele stoffen kunnen binnen komen via de talg (olie) klieren of via de (intercellulaire) ruimte buiten de cellen;
• enzymen in de huid kunnen lichaamsvreemde stoffen activeren of inactiveren. Zo kan de huid als ‘laboratorium’ fungeren voor de stofwisseling op de huid.
• beschadigde huid (bijvoorbeeld ontstoken huid) heeft een bijzonder hoog absorptievermogen.
  

Factoren die met de keuze van de olie te maken hebben:

• viscositeit: de dikte van dragerolie en in mindere mate de dikte van de essentiële olie bepalen voor een deel de opname van de oliën in de huid. Sandelhout is bijvoorbeeld een dikkere olie dan eucalyptus;
• moleculaire grootte: de grootte van de moleculen bepaalt de verdampingssnelheid van een olie. Hoe groter de moleculen in een olie, des te langer een olie op de huid blijft liggen waardoor de kans op opname groter wordt. De meeste bestanddelen van een essentiële olie hebben een moleculair gewicht onder de 225. Zware en meestal grotere moleculen kunnen de huidlagen nauwelijks passeren;
• herhaald gebruik maakt de huid mogelijk meer doorlaatbaar;
• verzadigbaarheid van de drager: als een vette plantolie meer verzadigde vetzuren bevat (bijvoorbeeld palmolie of kokos) wordt de absorptie van essentiële olie bemoeilijkt.

Voor recepten zie de blog op www.stichtingaromatherapie.nl. Met dank aan Stichting Aromatherapie & Natuurlijke Gezondheidszorg Ontwikkeling.